Ngày 28/4/2025 sẽ đi vào lịch sử của Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha – không phải vì một lễ hội rực rỡ hay trận bóng kinh điển nào, mà là vì một sự kiện “đột ngột và tối om”: vụ mất điện diện rộng lớn nhất từ trước đến nay của hai quốc gia bán đảo Iberia. Và mặc dù ánh sáng đã trở lại, câu hỏi “Chuyện quái gì đã xảy ra thế?” vẫn đang khiến hàng triệu người dân và chuyên gia điện lực vò đầu bứt tóc.
Khi cả đất nước “chuyển về thời đồ đá” trong… 5 giây
Chỉ trong đúng 5 giây định mệnh vào trưa thứ Hai, 60% nhu cầu điện năng ở Tây Ban Nha đã biến mất không dấu vết. Không phải do bão tố, cũng không phải hacker Nga – theo xác nhận ban đầu từ đơn vị điều hành lưới điện Tây Ban Nha REE, đây là do sự cố mất điện từ các nhà máy năng lượng mặt trời ở khu vực phía Tây Nam đất nước. Dù chưa có báo cáo đầy đủ, sự bất ổn này đã kéo sập toàn bộ hệ thống liên kết điện với Pháp – một trong những “đường truyền sống còn” của lưới điện châu Âu.
Đèn đường, tàu điện, cà phê sáng – tất cả đều “ngủ đông”
Cảnh tượng sau cú sập nguồn thật khó tin: đèn giao thông tắt ngúm, tàu điện ngầm và xe lửa đứng hình, hàng ngàn người bị mắc kẹt trong thang máy, tín hiệu điện thoại đứt quãng, và các quán cà phê – nhà hàng ngồi đếm ngược tuổi thọ của từng miếng thịt trong tủ đông.
Ở Barcelona, cô Maria Luisa Pinol – chủ quán Granja Isabel, bức xúc chia sẻ: “Chúng tôi sợ rằng phải vứt hết thực phẩm đi. Không biết bảo hiểm có bồi thường không nữa.” Trong khi đó, tại Madrid, chính quyền phải triển khai xe buýt miễn phí, cảnh sát và Hội Chữ Thập Đỏ phân phát chăn mền và nước cho người dân mắc kẹt ở ga tàu Atocha.
Chuyển mình trở lại – Nhưng mọi thứ chưa yên ổn
Đến sáng thứ Ba (29/4), phần lớn Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha đã có điện trở lại. Tàu điện, metro, đèn đường hoạt động từ từ như thể vừa tỉnh dậy sau một cú knock-out. Tuy nhiên, tình trạng trễ giờ vẫn phổ biến, người dân chen nhau lên từng chuyến xe như đi “đánh trận”. Anh William Galicia – một công nhân xây dựng – thở dài: “Đã ba chuyến xe rồi mà không chui nổi vào. Hy vọng chuyến sau ít người hơn.”
Liệu có phải “đổi gió” là lý do?
REE khẳng định không có dấu hiệu bị tấn công mạng, nhưng giới chuyên gia đang ráo riết mổ xẻ vai trò của năng lượng tái tạo – đặc biệt là năng lượng mặt trời và gió – trong hệ thống lưới điện hiện đại. Thực tế, vào thời điểm mất điện, hơn 75% lượng điện tiêu thụ tại Tây Ban Nha đến từ nguồn năng lượng tái tạo.
Giáo sư Victor Becerra – chuyên ngành kỹ thuật hệ thống điện tại Đại học Portsmouth – nhận định: “Khi bạn kết hợp nguồn điện không ổn định như mặt trời hay gió với các nhà máy truyền thống như điện khí và hạt nhân, hệ thống trở nên cực kỳ nhạy cảm. Một sự cố nhỏ cũng có thể tạo hiệu ứng domino.”
RBC – ngân hàng đầu tư quốc tế – ước tính thiệt hại kinh tế do vụ mất điện có thể lên tới 2,25 đến 4,5 tỷ euro, đồng thời chỉ trích chính phủ Tây Ban Nha đã quá chủ quan khi không đầu tư đầy đủ vào hệ thống lưu trữ năng lượng và hạ tầng chống sập.
Phía trước là gì?
Eduardo Prieto – Giám đốc vận hành hệ thống của REE – chia sẻ rằng Tây Ban Nha sẽ đầu tư thêm vào việc tăng cường kết nối với lưới điện Pháp, đồng thời tìm hiểu sâu hơn nguyên nhân sự cố. Nhưng cho đến khi có kết luận cuối cùng, người dân Tây Ban Nha vẫn sẽ sống trong tâm lý “sợ bóng tối” – theo đúng nghĩa đen.
Còn Javier Diaz – một sinh viên vừa hoàn thành hành trình Camino de Santiago và bị mắc kẹt tại Madrid – thì nhìn nhận nhẹ nhàng hơn: “Tôi có sẵn túi ngủ nên đêm đó trong Movistar Arena cũng không đến nỗi. Nhưng đúng là không thể quên được trải nghiệm này.”
Tạm kết: Một cú mất điện làm bừng tỉnh cả lục địa?
Sự cố không chỉ là hồi chuông cảnh tỉnh cho hệ thống điện tại bán đảo Iberia, mà còn cho toàn châu Âu – nơi đang chạy đua chuyển đổi năng lượng sạch. Khi mặt trời tắt điện, gió ngừng thổi, và không có đủ pin để “chống sốc”, chúng ta liệu có đang đặt cược quá nhiều vào thiên nhiên?
Thế giới – 6am.vn
