Vào ngày 3 tháng 5 năm 2025, Thống đốc bang Texas – Greg Abbott – chính thức ký thông qua đạo luật voucher giáo dục có quy mô lớn nhất lịch sử nước Mỹ. Với ngân sách “khủng” 1 tỷ đô trong vòng hai năm đầu, luật mới mở ra cơ hội cho hơn 5 triệu học sinh tại Texas tiếp cận giáo dục tư thục bằng tiền ngân sách – một cột mốc được xem là chiến thắng vang dội cho phe bảo thủ trong cuộc chiến “cải tổ” hệ thống giáo dục công lập Hoa Kỳ.
Voucher Giáo Dục Là Gì Và Vì Sao Nó Gây Bão?
Voucher giáo dục là khoản tiền do nhà nước cấp để phụ huynh chi trả cho học phí tại các trường tư thục – bao gồm cả trường tôn giáo – thay vì gửi con học tại trường công. Ý tưởng này được ví như “thẻ quà tặng” cho cha mẹ học sinh để tự do chọn lựa môi trường giáo dục phù hợp với con mình.
Nhưng tự do đôi khi cũng đi kèm… drama.
Tự Do Lựa Chọn Hay “Hút Máu” Trường Công?
Thống đốc Abbott phát biểu trong buổi ký luật rằng: “Hôm nay đánh dấu đỉnh cao của một phong trào đang lan rộng tại Texas và trên toàn nước Mỹ. Đây là ngày mà phụ huynh được trao quyền quyết định tương lai giáo dục cho con mình.”
Nghe thì đẹp như mơ, nhưng mặt khác, những người phản đối – bao gồm các tổ chức giáo dục, giáo viên và phụ huynh – lại cho rằng đây là “cuộc rút máu ngân sách công để nuôi các trường tư nhân phục vụ người giàu.”
Hiện Texas xếp hạng 47/50 về chi tiêu bình quân đầu học sinh theo báo cáo của Hiệp hội Giáo dục Quốc gia (NEA). Trong khi đó, việc tài trợ cho các trường tư lại khiến ngân sách trường công giảm theo, vì mô hình tài trợ ở Mỹ phụ thuộc vào số lượng học sinh. Nghĩa là càng ít học sinh ở trường công thì càng ít tiền được rót xuống. Nghiệt chưa?
Bức Tranh Thực Tế: Ai Hưởng Lợi?
Luật mới cho phép học sinh nhận tới 10.000 đô la/năm từ ngân sách để học tại trường tư kể từ năm học 2026-2027. Nhưng, liệu số tiền đó có đủ để chi trả toàn bộ học phí trường tư hay không? Câu trả lời: Không.
Theo chuyên gia Jon Valant từ Viện Brookings, hầu hết các trường tư có học phí vượt xa 10.000 USD/năm, nên khả năng cao chỉ những gia đình có thu nhập tốt mới đủ sức “bù vào phần còn lại”. Hệ quả? Một xã hội phân hóa nơi người giàu đi học tư, người nghèo bị bỏ lại ở trường công đang thiếu hụt đủ đường.
Và dù luật có giới hạn rằng chỉ 20% ngân sách voucher được phép cấp cho các hộ gia đình có thu nhập gấp 5 lần mức nghèo liên bang (~160.000 USD/năm cho gia đình 4 người), thì… bạn cũng biết đấy, lách luật là môn thể thao quốc dân.
Trump “Thêm Dầu Vào Lửa”
Không nằm ngoài bức tranh, cựu Tổng thống Donald Trump cũng góp phần đáng kể khi ký hàng loạt sắc lệnh ưu tiên tài trợ liên bang cho các chương trình school choice (lựa chọn trường học), đồng thời hô hào đóng cửa Bộ Giáo dục Hoa Kỳ – một động thái khiến nhiều người ví von: “Khi bạn không thể kiểm soát giáo viên, thì… giải tán giáo dục luôn cho tiện!”
Phản Ứng Dữ Dội Từ Giới Giáo Dục
Randi Weingarten, Chủ tịch Liên đoàn Giáo viên Hoa Kỳ (AFT), cho rằng chính sách này là một hình thức “cắt máu” ngân sách của các học sinh thiệt thòi, và chuyển hàng tỷ đô la đến các trường tư vốn có quyền lựa chọn học sinh – nghĩa là họ hoàn toàn có thể từ chối học sinh khuyết tật, có nhu cầu đặc biệt, hoặc đến từ gia đình nghèo.
Tổ chức Raise Your Hand Texas cũng cảnh báo: Để hệ thống giáo dục công tại bang này bắt kịp lạm phát kể từ năm 2019 đến nay, bang cần thêm ít nhất 20 tỷ USD, chứ không phải 7.7 tỷ USD như trong dự luật phụ trợ đang chờ thông qua tại Thượng viện.
Một “Canh Bạc” Chính Trị?
Greg Abbott không chỉ ký luật, ông còn chủ động dẫn dắt cuộc chiến chính trị nội bộ, khi vận động lật đổ 15 nghị sĩ Cộng hòa từng phản đối voucher trong kỳ bầu cử sơ bộ năm ngoái. Một nước đi “chơi lớn” và rõ ràng đang gặt hái kết quả. Nhưng liệu đây có phải là ván cược khôn ngoan?
Chưa ai dám chắc, nhưng một điều rõ ràng là: Giáo dục công tại Texas đang đứng trước một cuộc đổi ngôi chưa từng có trong lịch sử hiện đại.
Tạm Kết
Voucher giáo dục là một ý tưởng không mới, nhưng triển khai toàn bang ở một tiểu bang lớn như Texas lại là một phép thử cực lớn. Trong mắt người ủng hộ, đây là cuộc cách mạng dân chủ hóa giáo dục. Trong mắt người phản đối, đây là vết dao cắt sâu vào trái tim hệ thống giáo dục công lập. Và còn bạn? Bạn đứng về phe nào?
Thế giới – 6am.vn
