Ngày 11 tháng 3 năm 2025, cựu Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã bị bắt tại sân bay chính của Manila theo lệnh bắt giữ từ Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC). Đây là bước tiến quan trọng trong cuộc điều tra về những cáo buộc tội ác chống lại loài người liên quan đến chiến dịch trấn áp ma túy do ông phát động trong thời gian cầm quyền.
Lệnh bắt giữ từ ICC và phản ứng của Duterte
Theo thông báo từ chính phủ Philippines, Interpol đã chuyển giao lệnh bắt giữ từ ICC cho cảnh sát ngay khi ông Duterte đặt chân xuống sân bay. Trước đó, khi ở Hong Kong vào ngày 10 tháng 3, ông từng tuyên bố sẵn sàng bị bắt nếu ICC ra lệnh, đồng thời tiếp tục bảo vệ chiến dịch chống ma túy mà ông đã khởi xướng.
Duterte nhiều lần phủ nhận các cáo buộc rằng ông ra lệnh cho lực lượng cảnh sát giết các nghi phạm ma túy mà không có căn cứ pháp lý. Ông khẳng định rằng mọi hành động của cảnh sát đều nhằm mục đích tự vệ và bảo vệ người dân trước tệ nạn ma túy.
Chiến dịch chống ma túy gây tranh cãi
Cuộc chiến chống ma túy là chính sách trọng tâm giúp Duterte giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016. Với hình ảnh một chính trị gia cứng rắn và quyết liệt trong việc trấn áp tội phạm, ông đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ công chúng. Tuy nhiên, chiến dịch này cũng vấp phải sự chỉ trích dữ dội từ các tổ chức nhân quyền và cộng đồng quốc tế.
Theo thống kê của cảnh sát, khoảng 6.200 nghi phạm đã bị tiêu diệt trong các cuộc trấn áp. Tuy nhiên, các nhà hoạt động nhân quyền cho rằng con số thực tế cao hơn rất nhiều, với hàng nghìn người bị giết trong những hoàn cảnh mờ ám, nhiều nạn nhân nằm trong danh sách đen của chính quyền.
Các tổ chức nhân quyền cáo buộc rằng nhiều vụ giết người có tính chất hành quyết ngoài vòng pháp luật, không thông qua xét xử và không có cơ sở pháp lý. Chính quyền Duterte trước đây luôn bác bỏ những cáo buộc này và khẳng định rằng chiến dịch được thực hiện theo đúng pháp luật.
Phản ứng của chính phủ Philippines
Văn phòng Tổng thống đương nhiệm Ferdinand Marcos Jr xác nhận rằng họ đã nhận được bản sao chính thức của lệnh bắt giữ từ ICC và tuân thủ quy trình bắt giữ Duterte. Tuy nhiên, vụ việc đã gây ra làn sóng tranh luận trong nước, đặc biệt khi một số đồng minh của Duterte cho rằng đây là hành động vi phạm chủ quyền quốc gia.
Salvador Panelo, cựu cố vấn pháp lý của Duterte, lên tiếng phản đối việc bắt giữ và gọi đây là hành động “bất hợp pháp”. Ông cũng cáo buộc cảnh sát đã ngăn cản luật sư của Duterte tiếp cận ông tại sân bay.
Philippines và ICC: Mối quan hệ đầy tranh cãi
Vào năm 2019, Duterte đã đơn phương rút Philippines khỏi Hiệp ước Rome – văn bản sáng lập ICC – ngay khi tòa án này bắt đầu điều tra các cáo buộc về vi phạm nhân quyền trong cuộc chiến chống ma túy của ông. Từ đó đến nay, chính quyền Philippines nhiều lần từ chối hợp tác với ICC.
Tuy nhiên, ICC vẫn tiếp tục thu thập bằng chứng và đến năm 2024, họ quyết định theo đuổi vụ kiện này với cáo buộc “tội ác chống lại loài người”. Dù Duterte không còn là tổng thống, nhưng sức ảnh hưởng của ông vẫn rất lớn trong chính trường Philippines, khiến vụ việc này trở thành tâm điểm chú ý không chỉ trong nước mà còn trên toàn cầu.
Tương lai nào cho Duterte?
Hiện tại, Duterte đang bị tạm giữ để chờ quyết định về quy trình pháp lý tiếp theo. Nếu bị dẫn độ sang ICC tại The Hague, ông sẽ đối mặt với một phiên tòa xét xử có thể kéo dài trong nhiều năm.
Vụ bắt giữ Duterte đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc chiến chống lại quyền miễn trừ của các nhà lãnh đạo từng bị cáo buộc vi phạm nhân quyền. Dù kết quả cuối cùng như thế nào, vụ việc chắc chắn sẽ tạo ra tiền lệ quan trọng trong việc truy tố những cựu lãnh đạo bị cáo buộc tội ác chống lại loài người.
