Mạng xã hội – nơi tưởng chừng chỉ là chốn “sống ảo”, nay lại đang trở thành tâm điểm của một vụ kiện đình đám tại Kenya. Mới đây, tòa án tối cao Kenya đã ra phán quyết rằng Meta – công ty mẹ của Facebook – có thể bị kiện tại quốc gia này vì những bài đăng bị cáo buộc đã thổi bùng ngọn lửa xung đột sắc tộc tại Ethiopia. Bạn không đọc nhầm đâu, Meta – ông trùm công nghệ toàn cầu – đang chính thức “dính phốt” và đối mặt với làn sóng kiện tụng tại châu Phi!
Phán quyết lịch sử và những hệ lụy vượt biên giới
Phán quyết được đưa ra vào ngày 4/4/2025 (theo giờ địa phương) là một bước ngoặt lớn. Trước đó, Meta từng “né” trách nhiệm pháp lý bằng cách cho rằng mình không đăng ký hoạt động tại Kenya, nên không thể bị kiện tại đây. Tuy nhiên, tòa án Kenya đã bác bỏ lập luận này một cách dứt khoát.
Theo tổ chức Katiba Institute – đồng nguyên đơn trong vụ kiện, cùng với hai nhà nghiên cứu người Ethiopia – đây là lần đầu tiên một tòa án quốc gia châu Phi dám “ra tay” với một gã khổng lồ công nghệ như Meta. Giám đốc Nora Mbagathi của Viện Katiba khẳng định: “Tòa án của chúng tôi đã chứng minh rằng những vấn đề toàn cầu vẫn phải được xử lý tại địa phương.”
Chuyện gì đã xảy ra ở Ethiopia?
Vụ kiện bắt nguồn từ thời kỳ nội chiến dữ dội tại vùng Tigray (Bắc Ethiopia) kéo dài từ năm 2020 đến 2022. Trong thời gian này, mạng xã hội Facebook bị cáo buộc đã lan truyền các bài viết kích động thù hận và bạo lực, làm tình hình thêm căng thẳng.
Một trong những nguyên đơn – ông Abrham Meareg – cho biết cha mình là giáo sư đại học Meareg Amare đã bị giết sau khi những bài viết đe dọa ông xuất hiện trên Facebook. Cùng với đó, nhà nghiên cứu Fisseha Tekle từ Tổ chức Ân xá Quốc tế cũng cho biết ông liên tục bị tấn công bằng lời lẽ thù ghét do công việc bảo vệ nhân quyền tại Ethiopia.
Những gì nguyên đơn yêu cầu từ Meta?
Họ không chỉ muốn một lời xin lỗi! Các nguyên đơn yêu cầu Meta lập quỹ bồi thường cho các nạn nhân của nội dung thù hận, đồng thời thay đổi thuật toán gợi ý nội dung – thứ được cho là đã “đổ thêm dầu vào lửa” trong các cuộc xung đột.
Nói cách khác: họ muốn Facebook ngừng hành xử như một “cỗ máy đề xuất drama”, và thay vào đó phải ưu tiên an toàn người dùng – nhất là ở các khu vực đang có bất ổn chính trị.
Meta nói gì?
Meta hiện chưa đưa ra phản hồi chính thức về vụ việc lần này. Trước đó, công ty từng khẳng định họ đã đầu tư rất lớn vào việc kiểm duyệt nội dung, bao gồm việc thuê hàng ngàn nhân viên trên toàn cầu. Tuy nhiên, chính tại Kenya – nơi vụ kiện đang diễn ra – Meta cũng đang đối mặt với 2 vụ kiện khác từ chính các nhân viên kiểm duyệt nội dung từng làm việc cho một đối tác của công ty, vì lý do điều kiện làm việc tồi tệ và bị sa thải khi cố gắng thành lập công đoàn.
Thêm vào đó, tháng 1/2025, Meta cũng thông báo sẽ ngừng chương trình kiểm tra thông tin tại Mỹ, đồng thời không còn chủ động rà soát nội dung thù hận – một động thái khiến nhiều người “há hốc mồm” vì… quá trái ngược với tinh thần trách nhiệm mà công ty tuyên bố trước đó.
Tương lai nào cho Meta và mạng xã hội toàn cầu?
Vụ kiện này có thể tạo tiền lệ cho các quốc gia khác trong việc yêu cầu các nền tảng công nghệ chịu trách nhiệm về nội dung độc hại lan truyền trên mạng. Nó không chỉ là vấn đề pháp lý, mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh về sức mạnh (và nguy cơ) của thuật toán gợi ý nội dung.
Liệu các nền tảng mạng xã hội có thể tiếp tục “làm ngơ” khi thuật toán của họ đang góp phần vào bạo lực ngoài đời thực?
Và bạn – người dùng mạng xã hội – đã bao giờ tự hỏi: Thứ bạn đang lướt mỗi ngày, đang giúp bạn mở mang tri thức hay âm thầm gieo rắc hận thù?
Công nghệ – 6am.vn
