Trong nhiều năm liền, nước Mỹ từng là điểm đến vàng son cho hàng ngàn sinh viên Trung Quốc với ước mơ vươn tới chân trời học thuật, mở cánh cửa tương lai rộng mở. Thế nhưng, giấc mơ ấy đang dần vụn vỡ bởi những chính sách cứng rắn từ chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump: thắt chặt visa, cắt giảm tài trợ đại học và áp đặt thuế quan cao ngất ngưởng. Một loạt rào cản mới khiến sinh viên Trung Quốc buộc phải nghĩ lại – liệu nước Mỹ có còn là miền đất hứa?
Khi Visa Trở Thành Ác Mộng
Yao, một sinh viên Trung Quốc 25 tuổi ngành Sinh học, từng háo hức với chương trình tiến sĩ tại một đại học danh tiếng của Mỹ. Nhưng rồi, cô nhận được thông báo… hoãn nhập học vô thời hạn vì quỹ tài trợ bị cắt. Câu chuyện của Yao không đơn độc. Hàng ngàn sinh viên Trung Quốc đang phải đối mặt với nguy cơ bị từ chối visa, bị xóa tên khỏi cơ sở dữ liệu nhập cư và có nguy cơ bị trục xuất chỉ vì những thay đổi chính trị và thương mại.
Theo Hiệp hội Luật sư Nhập cư Hoa Kỳ, Trung Quốc chiếm tới 14% trong tổng số 327 trường hợp thu hồi visa đã ghi nhận cho đến nay. Tệ hơn, hơn 4.700 sinh viên đã bị xóa khỏi hệ thống nhập cư Mỹ chỉ trong một thời gian ngắn sau khi ông Trump quay trở lại Nhà Trắng.
Chính Trị Xâm Lấn Giáo Dục
Không chỉ là chuyện visa, làn sóng bài Trung đang bao trùm cả hệ thống giáo dục Mỹ. Các sinh viên Trung Quốc bị gán mác “gián điệp tiềm tàng”, là “con ngựa thành Troy của Bắc Kinh” và đối diện với những dự luật đầy tranh cãi như “Đạo luật ngăn chặn tình báo của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong học thuật”. Đạo luật này có thể ngăn chặn hoàn toàn việc cấp visa cho sinh viên Trung Quốc.
Ủy ban đặc biệt của Hạ viện Mỹ thậm chí đã yêu cầu 6 trường đại học lớn cung cấp thông tin về số lượng sinh viên Trung Quốc tham gia các chương trình STEM và nghiên cứu được tài trợ bởi chính phủ. Rõ ràng, không khí học thuật đang trở nên ngột ngạt hơn bao giờ hết.
Trung Quốc Đáp Trả, Sinh Viên Chuyển Hướng
Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngay lập tức lên tiếng, cho rằng Mỹ đang “lợi dụng lý do an ninh quốc gia một cách vô lý” để có hành động phân biệt đối xử. Các tổ chức phi lợi nhuận như Committee of 100 cũng đồng loạt phản đối, cho rằng chính sách này không chỉ vi phạm giá trị cốt lõi của nước Mỹ mà còn tự bóp nghẹt năng lực khoa học – công nghệ quốc gia.
Trong bối cảnh đó, sinh viên Trung Quốc không còn mặn mà với “Giấc mơ Mỹ”. Thay vì vắt kiệt tài chính gia đình để theo học một đất nước đầy rủi ro, họ chuyển hướng sang những lựa chọn an toàn và bền vững hơn như Anh, Ý, châu Âu hay thậm chí ở lại trong nước. Trường Đại học Bocconi (Ý) và Đại học Hong Kong ghi nhận lượng đơn đăng ký từ Trung Quốc tăng vọt trong thời gian gần đây.
Khi Giấc Mơ Mỹ Không Còn Là Ưu Tiên
Dữ liệu từ Keystone Education Group cho thấy, dù Mỹ vẫn là điểm đến được tìm kiếm nhiều nhất trong các trang web của họ, nhưng mức độ quan tâm đã giảm 5% kể từ khi ông Trump công bố chính sách tăng thuế. Riêng các chương trình tiến sĩ sụt giảm tới 12%. Đáng lo ngại hơn, mức thuế mới lên tới 145% ảnh hưởng đến 400 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ, khiến chi tiêu của các gia đình trung lưu Trung Quốc trở nên thắt chặt hơn – trong đó có cả ngân sách cho giáo dục quốc tế.
Tại Trung Quốc, các trường đại học trong nước cũng đang dần vươn lên với vị thế toàn cầu, được đầu tư mạnh mẽ và thu hút nhân tài – điều khiến không ít sinh viên lựa chọn ở lại quê nhà để học tập và phát triển sự nghiệp.
Lối Rẽ Mới: Gần Nhà, Ít Rủi Ro Hơn
Không phải ai cũng còn kiên nhẫn để chờ visa Mỹ. Nhiều sinh viên Trung Quốc đã quyết định rời bỏ hành trình Green Card đầy gian nan và tìm đến những vùng đất mới dễ thở hơn – như Hong Kong. Như trường hợp của Li, sau 3 năm học tập ở New York, cô chọn trở lại châu Á để theo học sau đại học và làm việc, với lý do đơn giản: “Tôi nhận ra còn nhiều khả năng khác trong đời, nên không còn thất vọng vì những gì mình không có.”
Kết Luận
Một khi chính trị bắt đầu chen chân vào học thuật, hậu quả là cả một thế hệ tài năng có thể ngoảnh mặt với quốc gia từng dẫn đầu thế giới về giáo dục. Sinh viên Trung Quốc đang dần khép lại giấc mơ Mỹ, không chỉ vì thủ tục visa phức tạp hay rào cản tài chính, mà còn vì sự kỳ thị và nghi kỵ ngày càng hiện hữu.
Nếu Mỹ không thay đổi cách tiếp cận, rất có thể họ sẽ đánh mất những nhân tài đang tìm đến những chân trời khác – nơi học thuật được tôn trọng hơn là bị giám sát như tội phạm.
Thế giới – 6am.vn
