Ngày 20/4/2025, một cú “quay xe” đến từ Tòa án Tối cao Mỹ đã khiến cả nước Mỹ – và đặc biệt là cộng đồng người Venezuela – phải nín thở. Trong một động thái bất ngờ nhưng đầy ý nghĩa, Tối cao pháp viện Mỹ đã tạm thời ngăn chặn lệnh trục xuất hàng chục người di cư Venezuela – những người bị cáo buộc là thành viên băng đảng – dưới một đạo luật từ thời… thế kỷ 18.
Vâng, bạn không nghe nhầm đâu: Đạo luật được nhắc đến ở đây là Alien Enemies Act năm 1798, một văn bản pháp lý “cổ kính” thường chỉ được dùng trong… thời chiến. Nhưng trong một mùa bầu cử đầy rối ren, có vẻ như ông Trump đang quyết tâm đưa mọi “vũ khí” luật pháp ra trận – kể cả những cây giáo từ thời lập quốc.
ACLU và cuộc “cầu cứu” phút chót
Tổ chức Liên minh Tự do Dân sự Mỹ (ACLU) đã đệ đơn khẩn cấp lên Tòa án Tối cao với lập luận: Chính phủ đang âm thầm trục xuất những người di cư mà không cho họ cơ hội để kháng cáo. Theo ACLU, hàng chục người Venezuela bị bắt và gán mác “thành viên băng đảng” đã bị đưa lên xe buýt và chuẩn bị bay tới El Salvador – nơi họ có nguy cơ bị giam giữ trong các nhà tù khét tiếng như CECOT.
Kết quả: vào lúc 0h55 sáng ngày 20/4, Tòa án Tối cao ra lệnh tạm dừng mọi lệnh trục xuất, yêu cầu chính quyền không được đưa bất kỳ ai rời khỏi đất Mỹ cho đến khi có phán quyết mới. Một pha “bẻ lái” sắc lẹm từ nhánh tư pháp khiến Nhà Trắng cũng phải tạm… nín thở.
Trump phản pháo, nhưng dè chừng
Dù tỏ ra cứng rắn và tuyên bố “nếu họ là người xấu, tôi sẽ trục xuất!”, ông Trump vẫn chưa dám tuyên bố sẽ làm ngơ phán quyết của Tòa tối cao. Điều này tạm thời giúp tránh được một cuộc khủng hoảng hiến pháp có thể xảy ra nếu hai nhánh quyền lực va chạm trực tiếp.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt thì tuyên bố như đang ở giữa một trận chiến: “Chúng tôi tin tưởng vào tính hợp pháp của hành động này và sẵn sàng đối đầu với các vụ kiện vô lý từ các nhà hoạt động cực đoan.”
Sự thật sau tấm vé trục xuất
Một đoạn ghi âm trên TikTok (chưa xác minh) tiết lộ: một nhóm người Venezuela bị đưa tới sân bay để trục xuất, nhưng sau đó bị “quay đầu xe” vì có cuộc gọi bất ngờ từ giới chức. Trong số đó có Diover Millan, 24 tuổi – một người có giấy tạm trú hợp pháp, không có tiền án, bị bắt tại Atlanta hồi tháng 3. Vợ anh cho biết anh rất sợ hãi và lo lắng sẽ bị giam ở El Salvador vô thời hạn.
Câu chuyện của Diover không phải cá biệt – nhiều người trong danh sách trục xuất đều khẳng định mình bị gán tội oan và chưa từng có cơ hội phản bác.
Luật xưa – chuyện nay
Việc sử dụng Alien Enemies Act năm 1798 đang khiến giới luật sư và các nhà quan sát đau đầu. Luật này từng chỉ được dùng thời chiến tranh với các quốc gia thù địch, như Đức trong Thế chiến thứ nhất. Vậy thì Venezuela có đang “giao tranh” với Mỹ? Câu trả lời là: Không.
Tuy nhiên, chính quyền Trump cho rằng họ đang đối đầu với Tren de Aragua – một tổ chức tội phạm quốc tế bắt nguồn từ nhà tù Venezuela, và có thể coi như “kẻ thù quốc gia”.
Tòa án Tối cao từng phán quyết rằng nếu trục xuất dựa trên đạo luật này, thì chính phủ phải thông báo trước và cho người bị ảnh hưởng cơ hội kháng cáo (habeas corpus). Tuy nhiên, không rõ thông báo trước bao lâu là “đủ”. ACLU yêu cầu phải là 30 ngày, nhưng phía chính phủ thì… không nói rõ.
Cuộc chiến pháp lý vẫn chưa ngã ngũ
Hiện nay, chính quyền Trump đang yêu cầu Tòa án Tối cao dỡ bỏ lệnh tạm hoãn, hoặc ít nhất là làm rõ rằng chính phủ vẫn có thể trục xuất bằng các luật khác.
Trong khi đó, cộng đồng người Venezuela tại Mỹ và các tổ chức nhân quyền đang theo dõi sát sao. Nếu những người bị trục xuất thực sự không có cơ hội kháng án, thì đây sẽ là một trong những vụ vi phạm quyền con người nghiêm trọng nhất trong năm 2025.
Tạm kết: Bài toán giữa luật pháp, nhân đạo và chính trị
Câu chuyện không đơn thuần là về người nhập cư hay những “kẻ xấu” trong mắt chính quyền. Đây là bài toán phức tạp về quyền lực, hiến pháp, đạo luật cổ xưa và con người – những con người đang tìm kiếm hy vọng nơi vùng đất hứa.
Tạm thời, Tòa án Tối cao đã bấm nút “pause”. Nhưng sắp tới, cuộc chiến giữa nhánh hành pháp và tư pháp sẽ còn tiếp tục – và có thể tạo ra những tiền lệ pháp lý cực kỳ quan trọng cho nước Mỹ trong những năm tới.
Thế giới – 6am.vn
