Ngày 16/4/2025, một cơn địa chấn lại rung chuyển giới tài chính và kiểm toán Anh Quốc khi Hội đồng Báo cáo Tài chính Anh (FRC) chính thức thông báo mở cuộc điều tra đối với tập đoàn kiểm toán EY (Ernst & Young). Lý do? Cuộc điều tra nhắm trực tiếp vào vai trò của EY trong việc phê duyệt báo cáo tài chính của Post Office Limited – doanh nghiệp nhà nước đã vướng vào một trong những bê bối pháp lý và công nghệ lớn nhất lịch sử nước Anh.
Từ con số sai lệch đến sai lầm lịch sử
Giai đoạn 2015–2018, EY là đơn vị chịu trách nhiệm kiểm toán báo cáo tài chính cho Post Office Limited. Trong thời gian này, hệ thống công nghệ Horizon – phần mềm kế toán nội bộ của Post Office – liên tục xuất hiện lỗi nghiêm trọng, gây ra các báo cáo sai lệch khiến hàng trăm nhân viên bưu điện bị cáo buộc ăn cắp, gian lận hoặc khai báo sai số liệu.
Hệ quả thật khủng khiếp: từ năm 1999 đến 2015, hàng trăm nhân viên tự làm chủ tại các bưu cục trên khắp nước Anh bị kết án oan. Có người ngồi tù, có người mất gia đình, có người suy sụp hoàn toàn, thậm chí qua đời trước khi kịp được minh oan. Vụ việc đã khiến nước Anh dậy sóng, truyền thông quốc tế lên án, còn EY – một trong “Big Four” kiểm toán toàn cầu – đang đứng trước sức ép chưa từng có.
FRC chính thức nhập cuộc: EY phải trả lời những gì?
Theo thông cáo từ FRC, cuộc điều tra tập trung vào việc EY đã thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính của Post Office ra sao trong giai đoạn từ tháng 3/2015 đến tháng 3/2018. Đặc biệt, hội đồng sẽ làm rõ EY có bỏ sót các rủi ro liên quan đến hệ thống Horizon hay không – hệ thống được xác định là nguồn gốc của gần như toàn bộ sai lệch kế toán.
Một phát ngôn viên của EY cho biết: “Chúng tôi đã nhận được thông báo từ FRC và sẽ hợp tác đầy đủ trong quá trình điều tra. EY luôn đặt lợi ích công chúng làm trung tâm trong mọi hoạt động.”
Tuy nhiên, dư luận không dễ gì hài lòng với một tuyên bố có phần “đúng chuẩn quy trình” như vậy. Hàng loạt câu hỏi đã được đặt ra: EY có biết về lỗi của Horizon? Nếu có, vì sao vẫn chấp thuận báo cáo tài chính? Nếu không, phải chăng đây là một thất bại trong khâu kiểm toán và kiểm soát chất lượng?
Từ phim truyền hình đến chính trường: Cơn địa chấn mang tên Horizon
Bê bối Horizon từng bị lãng quên một thời gian dài trước khi được “khơi dậy” trở lại nhờ vào bộ phim truyền hình ăn khách “Mr Bates vs The Post Office” phát sóng năm 2024. Sức lan tỏa của bộ phim đã khiến công chúng phẫn nộ, buộc chính phủ phải hành động.
Cựu Thủ tướng Rishi Sunak đã công bố kế hoạch xóa bỏ toàn bộ các bản án sai lệch, đồng thời chỉ đạo mở một cuộc điều tra toàn diện cấp quốc gia và phối hợp với cảnh sát điều tra hình sự. Hàng loạt nhân vật quan trọng bị chất vấn, trong đó có cả lãnh đạo cấp cao của Post Office lẫn những đơn vị kiểm toán có liên quan.
Khi “niềm tin” bị định giá
Cuộc điều tra nhắm vào EY không chỉ là một vụ việc đơn lẻ, mà là biểu tượng cho cuộc khủng hoảng niềm tin đang ngày càng gia tăng đối với các tổ chức kiểm toán lớn. Với vai trò là “người gác cổng sự minh bạch”, liệu EY đã vô tình hay cố ý trở thành một mắt xích tiếp tay cho sai phạm?
Chỉ thời gian mới trả lời được. Nhưng điều chắc chắn là, hậu quả của sự tắc trách – dù vô tình hay hữu ý – không thể chỉ được giải quyết bằng những lời xin lỗi. Nó đòi hỏi trách nhiệm, sự minh bạch và trên hết là công lý cho những người đã bị tổn thương trong hơn hai thập kỷ qua.
Tài chính – 6am.vn
